Camera standen uitgelegd
Door: Thijs Schouten
Laatste update: 13 September 2023
Uitleg: welke standen zitten er allemaal op een camera?
In dit artikel leg ik uit welke standen er allemaal op een camera zitten. Het instelwiel, vaak bovenop de camera, laat veel standen zien. Maar wat is het verschil tussen al deze camera standen? En welke stand kan je het beste in welke situatie gebruiken? In dit artikel leg ik dit allemaal uit. Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen? Laat dan een reactie achter en ik kom er zo snel mogelijk bij je op terug.
Opbouw artikel
Dit artikel heb ik opgebouwd uit de volgende hoofdstukken:
1. De belichtingsdriehoek
1.1 Het diafragma
1.2 De sluitertijd
1.3 De ISO waarden
2. Het instelwiel van de camera
3. De automatische stand
4. De scene stand
5. De program (P) stand
6. De diafragmavoorkeuze (A of Av) stand
7. De sluitervoorkeuze (S of Tv) stand
8. De handmatige (M) stand
9. De bulb (B) stand
10. Je eigen camera standen vastleggen
11. Afsluiting
1. De belichtingsdriehoek
Voordat we aan de slag gaan met de verschillende camera standen moeten we eerst begrijpen hoe een goed belichte en scherpe foto wordt gemaakt. Het beste is dit uit te leggen door middel van de belichtingsdriehoek. In deze driehoek vinden we het diafragma, de sluitertijd en de ISO waarden terug. Al deze drie onderdelen moeten goed in balans zijn om een goede foto te maken. Is één van deze onderdelen uit balans? Dan is de kans groot dat je foto mislukt (bijvoorbeeld door overbelichting, onderbelichting of onscherpte). Wat ieder onderdeel uit de belichtingsdriehoek doet leg ik hieronder kort uit. Na deze uitleg ga ik verder met de verschillende camerastanden, deze regelen namelijk allemaal één of meerdere onderdelen uit de belichtingsdriehoek.
1.1 Het diafragma
Het diafragma is het onderdeel in de lens dat ervoor zorgt hoeveel licht er door de lens heen kan gaan. Dit getal wordt uitgedrukt in een getal met de letter F ervoor, bijvoorbeeld f/4. Hoe lager dit getal, des groter de lensopening en te meer licht er door de lens gaat. Dit is fijn voor situaties met weinig licht, denk aan maken van een foto in huis. Daarnaast heeft het diafragma ook invloed op het scherpstelgebied van de lens. Hoe groter het diafragma (grote opening, dus laag f-getal zoals f/4), des te kleiner het scherpstelgebied. Dit heeft als gevolg dat je onderwerp scherp in beeld komt, maar je achtergrond juist onscherp wordt. Dit is ideaal voor bijvoorbeeld portretfotografie waarbij wij het onderwerp er echt uit willen laten springen. Dit schiet je dan ook het liefst op een zo groot mogelijk diafragma (bijvoorbeeld f/2.8 of f/4). Wil je echter een landschap vastleggen? Dan wil je vaak graag dat het van voor tot achter scherp is. Dit soort beelden schieten we dan ook vaak op f/16 of misschien zelfs hoger. Onderstaand een afbeelding dat uitlegt wat het effect van het diafragma is op de scherptediepte van het beeld.
1.2 Sluitertijd
Het licht dat door de lens binnenkomt valt op de sensor van de camera. Deze sensor registreert het beeld en zet dit om in een digitaal beeld wat uiteindelijk de digitale foto wordt. Hoelang het beeld op de sensor valt is heel bepalend voor de foto. Hoelang het beeld wordt opgevangen door de sensor wordt bepaald door een sluiter (soort gordijntje) wat voor de sensor zit. Deze gaat een bepaalde tijd open en weer dicht. Hoelang hij open blijft staan regel je met de sluitertijd wat weer wordt uitgedrukt in seconde, zoals 1/1000 (een 1000e van een seconde). Hoe korter de sluitertijd, des te meer het beeld bevroren wordt. Het risico van een te korte sluitertijd is alleen dat er te weinig licht binnenkomt met een onderbelichte foto als resultaat. Pakken we een wat langere sluitertijd, zoals een sluitertijd van 1/160e, dan kunnen we beweging vastleggen. Denk hierbij aan de beweging van vleugels van vliegende vogels. Het risico van een lange sluitertijd is alleen dat er teveel licht binnenkomt met een overbelichte foto als gevolg. Onderstaand een illustratie dat uitlegt wat het effect van de sluitertijd is op de beweging van het beeld.
1.3 ISO waarden
Het laatste onderdeel uit de belichtingsdriehoek is de zogenaamde ISO waarde. De ISO waarde bepaald de lichtgevoeligheid van de sensor. Hoe gevoeliger de sensor, des te beter deze licht kan zien, zelfs als er weinig licht aanwezig is. De ISO waarde wordt uitgedrukt in een getal zoals ‘ISO 200’. De laagste waarde bij veel camera’s is ISO 100, maar bij sommige camera’s kan je zelfs naar 50 gaan. De hoogste ISO waarde verschilt ook per camera, maar veel camera’s gaan tot ISO 6400 of zelfs hoger. Zoals gezegd zorgt een hoge ISO waarde voor een hoge lichtgevoeligheid van de sensor waardoor we in situaties met weinig licht alsnog kunnen fotograferen. Wel kleeft er een nadeel aan een hoge ISO waarde, namelijk ‘ruis’. Een sensor bestaat uit verschillende cellen die tezamen het beeld vormen. Hoe hoger de gevoeligheid, des te minder goed de verschillende cellen met elkaar samenwerken met foutjes als gevolg. Dit zie je in de foto terug als kleine puntjes / korreltjes. Onderstaand een illustratie dat laat zien wat het effect van ISO is op de hoeveelheid ruis in het beeld. Hoeveel ruis er daadwerkelijk in de foto komt hangt heel erg af van de camerasensor. Hoe nieuwer de sensor, des te beter deze met ruis om kan gaan. Daarnaast kunnen grote sensoren (zoals fullframe sensoren) beter met ruis omgaan dan camera’s met kleine sensoren (zoals APS-C sensoren).
Tip: Wil je niet teveel bezig zijn met de ISO waarden? Zet hem dan op AUTO. In dit geval zal de camera zelf de beste ISO waarde bij de door jou gekozen instelling zoeken. Maar let op, het kan dus ook zijn dat de camera een hoge ISO waarde gebruikt met ruis als gevolg.
2. Het instelwiel van de camera
Nu we weten wat we allemaal kunnen aanpassen in de camera kunnen we dieper in de verschillende camerastanden duiken. Het instellen van de camerastand gebeurd in vrijwel alle gevallen bovenop de camera middels het zogenaamde instelwiel. Op dit instelwiel vinden we verschillende camera standen uitgedrukt in afkortingen met één of twee letters welke ik hieronder zal toelichten. Heeft jouw camera geen instelwiel? Dan is de kans groot dat je deze instellingen terug kan vinden op de achterkant van de camera of in het menu. Let wel, iedere camerafabrikant gebruikt weer zijn eigen afkorting. Om deze reden zal ik de afkortingen van de drie merken (Canon, Nikon, Sony) per camerastand benoemen. Heb je een ander merk? Grote kans dat je de benoemde afkorting ook op jouw camera terug kan vinden. Merken als Fujifilm en Olympus gebruiken namelijk ook vaak één van deze afkortingen.
3. De automatische stand van een camera
In de automatische zal de camera alle instellingen uit de belichtingsdriehoek voor jou regelen. Zo stelt de camera zelf de sluitertijd, het diafragma en de ISO waarde in. Hierbij kijkt de camera naar de situatie en vergelijkt deze met duizenden foto’s die in de software van de camera zit. Gebaseerd op al deze foto’s pakt hij de beste instellingen waarna de foto gemaakt wordt. En is er te weinig licht? Dan zal de camera automatisch de flitser gebruiken. De automatische stand is dan ook een ideale stand voor de beginner. Je hoeft je namelijk niet druk te maken met alle instellingen en kan gewoon een foto maken. Wil je echter meer controle over je beeld? Dan moet je overstappen naar een andere camera stand.
| Camera merk | Benaming automatische stand |
|---|---|
| Canon | A (groene knop) |
| Nikon | Auto (groene knop) |
| Sony | Auto (groene knop) |
4. De scene stand van een camera
In de scene stand van de camera heb je meer controle over het beeld dat je gaat maken. In deze stand vertel je namelijk de camera wat voor soort foto je wilt gaan maken waarna de camera de daarbijbehorende instellingen zal gebruiken. Het werkt als volgt: als je de camera op de scene stand zet krijg je een aantal opties. Denk hierbij aan portret, landschap of sport. Als we vervolgens een stand kiezen, bijvoorbeeld landschap, dan zal de camera instellingen gebruiken die het beste bij dit type fotografie passen. Denk bijvoorbeeld aan een klein diafragma (f/16) bij landschapsfotografie of juist een groot diafragma (f/4) voor portretfotografie. Welke en hoeveel scenes een camera heeft verschilt per merk en per model. Heb je een semi-professioneel of professioneel fototoestel? Dan is er ook een kans dat er geen scene stand op de camera zit omdat je dan vaak gebruikt maakt van de P, A, S of M-stand.
| Camera merk | Benaming scene stand |
|---|---|
| Canon | SCN |
| Nikon | SCENE |
| Sony | SCN |
5. De program (P) stand van een camera
De program stand van een camera is het beste te vergelijken met de automatische stand, maar dan met nog meer controle. Zo berekent de camera in deze stand zelf de beste instellingen voor diafragma en sluitertijd en kan je zelf de ISO waarden instellen. Daarnaast gebruikt hij alleen de flitser wanneer jij dat wilt. Verder kan je ook de instellingen voor sluitertijd en diafragma corrigeren door middel van één van de andere draaiknoppen op jouw camera (meestal terug te vinden bovenop of achterop de camera). Draai je het wieltje naar links of rechts, dan zal de camera het diafragma en daarbij behorende sluitertijd aanpassen. Zo heb je meer controle over je foto zonder al teveel te hoeven nadenken.
| Camera merk | Benaming program stand |
|---|---|
| Canon | P |
| Nikon | P |
| Sony | P |
6. De diafragmavoorkeuze (A of Av) stand van een camera
In de diafragmavoorkeuze stand pas je zelf het diafragma en de ISO waarden aan waarna de camera zelf de beste sluitertijd erbij zal zoeken. Dit geeft je veel controle over het scherpstelgebied. Schiet je een portret? Ga dan voor een zo laag mogelijk diafragma getal (zoals f/2.8). Wel je meer scherpte in je beeld, omdat je bijvoorbeeld een landschap vastlegt? Ga dan voor een zo hoog mogelijk diafragma getal (zoals f/16). Onderstaand nogmaals de illustratie wat het effect van het diafragma op de scherptediepte laat zien.
| Camera merk | Benaming diafragmavoorkeuze stand |
|---|---|
| Canon | Av |
| Nikon | A |
| Sony | A |
Wat betekent A op de camera?
De Engelse benaming van diafragma is Aperture Value en om deze reden is de diafragmavoorkeuze stand uitgedrukt met een A (Sony en Nikon) of Av (Canon) op het instelwiel.
7. De sluitertijdvoorkeuze (S of Tv) stand van een camera
In de sluitertijdvoorkeuze stand pas je zelf de sluitertijd en de ISO waarden aan waarna de camera zelf het beste diafragma erbij zal zoeken. Dit geeft je veel controle over de beweging in je foto. Wil je actie vastleggen? Ga dan voor een zo hoog mogelijke sluitertijd (bijvoorbeeld 1/1250 of hoger) om zo het moment te bevriezen. Wil je beweging in je beeld, bijvoorbeeld draaiende wielen van een auto? Ga dan voor een langzamere sluitertijd (zoals 1/100e). Onderstaand twee foto’s om het effect van sluitertijd in de praktijk te zien. Rechts een foto met een snelle sluitertijd, hierin wordt het onderwerp bevroren. Links een foto met een langere sluitertijd, hierin zien we echt de beweging van de auto. Onder de afbeeldingen laat ik nogmaals de eerder getoonde illustratie zien met het effect van sluitertijd op beweging.
| Camera merk | Benaming sluitertijdvoorkeuze stand |
|---|---|
| Canon | Tv |
| Nikon | S |
| Sony | S |
Wat betekent S op de camera?
De Engelse benaming van sluitertijd is Shutter-priority en om deze reden is de sluitertijdvoorkeuze stand bij Sony en Nikon uitgedrukt met een S op het instelwiel.
Wat betekent Tv op de camera?
Bij Canon wordt sluitertijd uitgedrukt als Time Vale. Het geeft immers aan hoelang licht op de sensor moet komen. Om deze reden is de sluitertijdvoorkeuze stand bij Canon uitgedrukt met een Tv op het instelwiel.
8. De handmatige (M) stand van een camera
In de handmatige stand pas je zelf alle onderdelen van de belichtingsdriehoek aan. Zo kies je zelf je sluitertijd, zelf je diafragma en zelf je ISO waarden. Hierdoor heb je de volledige controle over het beeld. Persoonlijk gebruik ik altijd deze stand omdat het mij zoveel controle geeft. Wel zet ik vaak de ISO op auto zodat ik mij enkel bezig hoef te houden met de sluitertijd en het diafragma. Als ik bijvoorbeeld een vogel vastleg, dan ga ik voor een snelle sluitertijd (1/1600) in combinatie met een laag diafragma (f/4). Onderstaand een voorbeeld foto die ik op de handmatige stand heb gemaakt zodat ik de complete controle over mijn beeld had. Wil je meer weten over de instellingen die ik gebruik bij het fotograferen van vogels? Lees dan dit artikel.
| Camera merk | Benaming handmatige stand |
|---|---|
| Canon | M |
| Nikon | M |
| Sony | M |
Wat betekent M op de camera?
De Engelse benaming van handmatig is Manual en om deze reden is de handmatige stand bij Canon, Sony en Nikon uitgedrukt met een M op het instelwiel.
9. De bulb (B) stand van een camera
De bulb stand van de camera is een stand die speciaal is ontwikkeld voor opnames met een hele lange sluitertijd. Denk hierbij aan nachtfotografie. In deze stand pas je namelijk eerst het diafragma en de ISO waarde aan, maar wordt de sluitertijd bepaald door hoelang jij op de ontspanknop drukt. Hou je deze knop 30 seconde ingedrukt, dan zal de sluiter 30 seconde openstaan. Dit maakt de bulb stand een ideale stand voor situaties met heel weinig licht. Als je bijvoorbeeld een sterrenhemel wilt vastleggen. Let er alleen wel op dat je een statief en afstandsbediening gebruikt. Anders is de kans groot dat je bewogen beelden krijgt.
| Camera merk | Benaming handmatige stand |
|---|---|
| Canon | B |
| Nikon | B |
| Sony | B |
Wat betekent B op de camera?
De ontspanknop van hele oude camera’s werkte doormiddel van een rubberen bal waarin je moest knijpen. Deze bal, in het Engels ook wel Bulb genoemd, wordt nu niet meer gebruikt maar de benaming wordt nog wel gebruikt. En om deze reden is de bulb stand bij Canon, Sony en Nikon uitgedrukt met een B op het instelwiel. Let wel, niet iedere camera beschikt over een Bulb stand.
10. Je eigen camera standen vastleggen
Heb je een bepaalde stand of instelling die je graag gebruikt? Leg deze dan vast! Veel camera’s beschikken namelijk over speciale ‘User’ of ‘Custom’ camera standen. In deze stand geef je aan welke instellingen de camera moet onthouden waarna de camera deze zal onthouden. Stel bijvoorbeeld een stand in met een hele snelle sluitertijd en een andere met een hele langzame. Dit geeft je de mogelijkheid om snel tussen situaties te schakelen. Vooral bij sport en natuurfotografie kan het wel eens handig zijn om je eigen instellingen vast te leggen. Het ene moment ben je beweging aan het vastleggen, maar op het andere moment is er actie en wil je het beeld bevriezen. Hiervoor moet je je instellingen compleet omgooien en dan is het schakelen tussen twee eigen camera standen vaak de snelste handeling. Hieronder twee foto's waarbij ik zelf moest schakelen. Het ene moment was ik de motorrijder aan het vastleggen met beweging (foto links), en het andere moment viel de rijder en moest ik snel schakelen om het beeld te bevriezen (foto rechts)
| Camera merk | Benaming eigen standen |
|---|---|
| Canon | C1, C2, C3 |
| Nikon | U1, U2, U3 |
| Sony | 1, 2, 3 |
11. Afsluiting
Dit was mijn gehele uitleg omtrent camera standen. Ik hoop dat je er wat aan hebt gehad en dat je met deze kennis op zak nog mooiere foto’s gaat maken. Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen of opmerkingen? Laat dan een berichtje achter en ik kom er zo snel mogelijk bij je op terug! Wil je nog meer leren over fotografie? Neem dan eens een kijkje bij onderstaande boeken van Pixfactory. Tenslotte wens ik je veel fotoplezier!
Camera winkels:
Wil je een camera kopen? Dan kan ik je een van onderstaande camera winkels met harte aanbevelen. Ook kan je eens kijken naar mijn andere artikelen waarin ik uitleg geef over camera's en lenzen.
Nederlandse Winkels
Coolblue.nl
Kamera-express.nl
CameraNu
Cameraland
Belgische Winkels
Coolblue.be
Kamera-express.be
Beste Thijs,
Sinds kort lees ik jouw nieuwsbrief en ook al fotografeer ik al jaren, het is boeiend om te lezen, één opmerking echter, bij een voorbeeld foto met een langzame sluitertijd 1/50 zie ik de auto met nr 7 scherp en de achtergrond alsof deze snel voorbij gaat, dit zou ik als ik vanaf een vast punt de foto maakt juist andersom verwachten. Hoe kan dat ? Verder hoop ik nog veel van je te lezen en te leren, sinds twee weken heb ik een
Canon R6 Mark II en heb al schitterende avond / nacht foto’s gemaakt en hoop er met jouw tips nog veel bij te maken. Succes met het schrijven van je nieuwsbrieven.
Groet
Ad v Zijl
Beste Ad,
Dank voor je bericht!
De reden waarom de auto scherp is en de achtergrond niet is doordat ik deze foto ‘pannenend’ heb gemaakt. Dit wil zeggen dat ik met het onderwerp mee heb getrokken waardoor de scherpte op de auto blijft en de rest onscherp wordt. Had ik dit niet gedaan, dan was inderdaad de auto onscherp en de achtergrond scherp geweest.
Hopelijk beantwoord dit je vraag en veel plezier van je R6 mark II. Een mooie camera! 🙂
Groet
Thijs
Thijs,
wat ben ik blij met jou artikel. Ben benieuwd naar de rest!
Meestal ben ik aan het filmen, met de Sony A7S, maar wil nu ook wat meer gaan fotograferen. (paarde fotografie o.a.) Kan zien dat ik veel van je kan leren. Nu nog even uitvinden met welke camera ik het beste mijn fotografie kan uitvoeren.
bedankt.
Johan
Hi Johan,
Dank voor je bericht en leuk om te lezen dat je blij met mijn artikel bent. 🙂
En met de A7s kan je in principe ook fotograferen, maar als je paarden wilt vastleggen kan je beter een camera met meer snelheid (beelden per seconde) gebruiken. Kijk bv eens naar de Sony A9 II of de Sony A9 III.
Hopelijk heb je hier wat aan! 🙂
Groet,
Thijs
Zie dat bij mijn bericht de foto niet is bijgevoegd vandaar deze extra mail
MVG. Jeanet