Home » Diverse artikelen » Vogelfotografie

Vogelfotografie

Door: Thijs Schouten
Laatste update: 23 juli 2024

Vogels fotograferen: handige tips!

Wil je graag aan de gang met vogelfotografie, maar weet je niet precies hoe je dit moet aanpakken? Dan is dit artikel ideaal voor jou. Ik krijg namelijk vaak de vraag hoe ik vogels fotografeer en al mijn kennis heb ik verwoord in dit artikel. Ik start met de apparatuur die je nodig hebt voor het fotograferen van vogels en ga daarna verder op instellingen en praktische fotografie tips. Aan het einde van het artikel sluit ik af met mooie locaties waar je zelf vogels kan fotograferen. En aangezien er in Nederland meer dan 500 vogelsoorten zijn kan je na het lezen van dit artikel meteen aan de bak! Mocht je na het lezen van dit artikel toch nog vragen hebben? Laat dan, net zoals al meer dan 100 andere lezers, onderaan een bericht achter en ik kom er zo snel mogelijk bij je op terug! Verder kan ik iedere vogelfotograaf het ‘Praktijkboek Vogelfotografie‘ van harte aanbevelen. Een mustread met meer dan 300 pagina's aan vogeltips.

Opbouw artikel

Dit artikel heb ik opgebouwd uit de volgende hoofdstukken:

1. Goede voorbereiding
2. De juiste apparatuur voor vogelfotografie
    2.1 De beste camera voor vogelfotografie
     2.1.1 Top 10 beste systeemcamera's voor vogelfotografie
     2.1.2 Top 5 beste spiegelreflexcamera's voor vogelfotografie
    2.2 Welke lens voor vogelfotografie
     2.2.1 Top 10 beste Canon RF lenzen voor vogelfotografie
     2.2.2 Top 10 beste Canon EF lenzen voor vogelfotografie
     2.2.3 Top 10 beste Nikon Z lenzen voor vogelfotografie
     2.2.4 Top 10 beste Nikon lenzen voor vogelfotografie
     2.2.5 Top 10 beste Sony lenzen voor vogelfotografie
     2.2.6 Top 5 beste Sigma lenzen voor vogelfotografie
     2.2.7 Top 5 beste Tamron lenzen voor vogelfotografie
    2.3 Het gebruik van statieven of rijstzakken bij het fotograferen van vogels
     2.3.1 Het gebruik van een eenbeen statief
     2.3.2 Het gebruik van een driepoot statief
     2.3.3 Het gebruik van een schommelkop
     2.3.4 Het gebruik van een grondplaat
     2.3.5 Het gebruik van een rijstzak
    2.4 Gebruik een goede verrekijker voor het kijken van vogels
    2.5 Beste vogel apps
    2.6 De juiste kleding
3. De juiste instellingen voor het fotograferen van vogels
    3.1 Vogelfotografie: camerastand
    3.2 Vogelfotografie: sluitertijd
    3.3 Vogelfotografie: diafragma
    3.4 Vogelfotografie: autofocus
    3.5 Vogelfotografie: aantal beelden per seconde
    3.6 Vogelfotografie: ISO waarden
    3.7 Vogelfotografie: belichtingscompensatie
4. Standpunt en compositie bij vogelfotografie
    4.1 Standpunt bij vogelfotografie
    4.2 Compositie bij vogelfotografie
5. Waar kan je vogels fotograferen
    5.1 Thuis vogels fotograferen
    5.2 Vogels vanuit een auto fotograferen
    5.3 Vogels vanuit een vogelhut fotograferen
    5.4 Beste vogelgebieden in Nederland
     5.4.1 De Oostvaardersplassen
     5.4.2 Arkemheen
     5.4.3 Texel
6. Populaire vogels om te fotograferen
    6.1 IJsvogels fotograferen
    6.2 Torenvalken fotograferen
    6.3 Baardmannen fotograferen
7. Afsluitend

1. Een goede voorbereiding

Wil je vogels mooi op de foto krijgen? Dan is een goede voorbereiding van belang. Je moet er namelijk voor zorgen dat je de juiste spullen hebt, dat je accu’s goed opgeladen zijn, je geheugenkaart leeg is (en in je camera zit), dat je met de juiste instellingen werkt én dat je op het juiste moment op pad gaat naar de juiste plek. Zelf ga ik altijd op pad wanneer het rustig is. Denk aan de vroege ochtend of aan het einde van de dag. Je hebt dan namelijk het mooiste licht en als je heel vroeg op pad gaat is het in de natuurgebieden lekker rustig. De kans dat je dan mooie vogels ziet is vele malen groter dan wanneer je op pad gaat als er veel mensen rondlopen (zoals op een zaterdagmiddag).

200mm | 1/2000 | f/2.8 | ISO 3200

Wat verder van belang is dat je goed veel geduld moet hebben. De natuur is namelijk niet te sturen en het kan dus echt wel even duren voordat je de juiste foto hebt gemaakt. Daarnaast is het goed om je te verdiepen in je onderwerp (gebruik bijvoorbeeld een goede vogelgids) zodat je de kans op een mooie foto vergroot. Welke apparatuur je nodig hebt, welke instellingen en standpunten je kan gebruiken, wat goede locaties zijn en welke vogels populair zijn om te fotograferen leg ik hieronder uit.

2. De juiste apparatuur voor vogelfotografie

Als je vogels wilt gaan fotograferen is het van belang dat je goede apparatuur hebt. Natuurlijk kan je ook met een iPhone of compactcamera vogels vastleggen, maar wil je het echt goed doen, dan heb je toch echt wel een goede camera en lens nodig. Hieronder leg ik uit welke apparatuur je kan gebruiken voor het fotograferen van vogels.

2.1 De beste camera voor vogelfotografie

Eigenlijk kan je met iedere camera vogels fotograferen. Het is alleen van belang dat je flink wat bereik hebt qua lens en dat de camera snel is. Vogels zitten namelijk niet stil en als je een vogel in vlucht wilt vastleggen heb je een snelle camera en lens nodig. Om deze reden kan je het beste gebruik maken van een spiegelreflexcamera of systeemcamera. Het verschil tussen deze twee type camera’s zit hem vooral in formaat, autofocus en de beschikbaarheid van lenzen. De spiegelreflexcamera is één van de meest gebruikte camera's voor het fotograferen van vogels. Deze camera's zijn razendsnel en beschikken over goede autofocus systemen. Daarnaast zijn er ook veel lenzen voor spiegelreflexcamera's beschikbaar. Het nadeel is dat spiegelreflexcamera's iets groter zijn dan systeemcamera's én inmiddels achterhaald zijn op het gebied van autofocus. De systeemcamera heeft naemlijk de laatste paar jaar een flinke opmars gemaakt en is perfect te gebruiken voor vogelfotografie. Waar deze camera's voorheen nog achter liepen op het gebied van autofocus, is er in de laatste paar jaar flink doorontwikkeld. Het resultaat is een super snelle autofocus met mogelijkheden als automatische oogherkenning (zelfs bij vogels!). Hierdoor is de autofocus van een systeemcamera inmiddels beter dan de autofocus van een spiegelreflexcamera. Om deze reden adviseer ik je, als je op zoek bent naar een nieuwe camera om vogels mee te fotograferen, om zeker voor een systeemcamera te gaan.

Voor het fotograferen van vogels kan ik je een systeemcamera aanraden. Wil je echter toch graag werken met een spiegelreflexcamera? Dan is dit zeker een optie. Hieronder vind je allereerst mijn top 3 lijstje gevolgd door de top 10 beste systeemcamera's en de top 5 beste spiegelreflexcamera's voor vogelfotografie. Onder deze overzichten ga ik dieper in op de lenzen.

Mijn favoriete combinaties voor het fotograferen van vogels:

1. Professioneel: De Canon EOS R5 in combinatie met de Canon RF 600mm f4
2. Semi-professioneel: De Sony A7 IV in combinatie met de Sony FE 200-600mm
3. Amateur: De Canon EOS R10 in combinatie met de Canon RF 100-400mm

2.1.1 Top 10 beste systeemcamera's voor vogelfotografie:

2.1.2 Top 5 beste spiegelreflexcamera's voor vogelfotografie:

Aangezien er steeds minder spiegelreflexcamera's te koop zijn heb ik hieronder een top 5 neergezet in van plaats een top 10. Daarnaast is het goed om te weten dat er bijna geen Nikon spiegelreflexcamera's meer te koop zijn, vandaar meer Canon dan Nikon camera's.

2.2 Welke lens voor vogelfotografie

Als je vogels gaat fotograferen heb je niet alleen een snelle camera nodig, maar ook een goede lens met een flink bereik. Aangezien vogels vaak op een flinke afstand zitten is het aan te raden om een lens met minimaal 300mm te gebruiken (het liefst meer). Daarnaast kan je ook gebruik maken van een extender om het bereik van je lens de vergroten.

Hieronder vind je verschillende overzichten met lenzen die je zeer goed kan gebruiken voor het fotograferen van vogels. Ik start met lenzen voor Canon systeemcamera's gevolgd door een overzicht voor Canon spiegelreflexcamera’s. Daarna stap ik over op Nikon Z systeemcamera's en een overzicht voor Nikon spiegelreflexcamera's, gevolgd met een overzicht voor Sony systeemcamera's (Sony maakt vrijwel geen spiegelreflexcamera's meer). Als laatste sluit ik af met overzichten met Sigma en Tamron lenzen. Deze lenzen worden met verschillende lensmounts gemaakt waardoor ze zowel leverbaar zijn in een Canon variant, een Nikon variant als een Sony variant. Daarnaast zijn de lenzen vaak beschikbaar voor systeemcamera's en spiegelreflexcamera's. En in veel gevallen bieden Tamron en Sigma goede alternatieven voor Canon, Nikon en Sony lenzen met scherpe prijzen en hoogwaardige beeldkwaliteit.

Als je naar onderstaande overzichten kijkt zie je behoorlijk wat prijsverschillen. Eigenlijk werkt het heel simpel. Hoe duurder de lens, hoe meer lichtsterkte je hebt, des beter het glas, des beter de technieken (denk aan het wel of niet hebben van beeldstabilisatie), des te sneller de autofocus en uiteindelijk des te scherper de foto. Het is dus helemaal de vraag wat je eraan wilt uitgeven. Begin je net? Dan zou ik lekker beginnen met een eenvoudige telelens met een bereik van minimaal 300mm. Ben je al een tijdje bezig en wil je echt los gaan met vogelfotografie? Kijk dan naar een beter (en dus duurdere) lens.

2.2.1 Top 10 beste Canon RF lenzen voor vogelfotografie (voor Canon systeemcamera's):

2.2.2 Top 10 beste Canon EF lenzen voor vogelfotografie (voor Canon spiegelreflexcamera's):

2.2.3 Beste Nikon Z lenzen voor vogelfotografie (voor Nikon systeemcamera's):

2.2.4 Top 10 beste Nikon lenzen voor vogelfotografie (voor Nikon spiegelreflexcamera's):

2.2.5 Top 10 beste Sony lenzen voor vogelfotografie (voor systeemcamera's):

2.2.6 Top 5 beste Sigma lenzen voor vogelfotografie:

2.2.7 Top 5 beste Tamron lenzen voor vogelfotografie:

Wil je het bereik van jouw telelens vergroten? Dan kan je gebruik maken van een extender. Dit is een (tussen) lens waarmee het brandpunt van jouw (tele)lens wordt vergroot. Het aantal millimeters van jouw lens moet je vermenigvuldigen met de factor van de extender. Zo wordt bijvoorbeeld een Sigma 300mm f/2.8 bij gebruik van een Sigma 2.0x extender een 600mm f/5.6 lens. Let er dus op dat ook de f-waarde van de lens met deze factor wordt vermenigvuldigd. Je gaat dus wel terug in lichtsterkte. Daarnaast kunnen sommige functies (zoals autofocus en beeldstabilisatie) bij het gebruik van een extender wegvallen. Check dus altijd even de handleiding van jouw camera en lens of ze geschikt zijn voor het gebruik van extenders. Bekijk hier alle extenders van de verschillende merken die op de markt zijn.

2.3 Het gebruik van statieven of rijstzakken bij het fotograferen van vogels

Vogels fotograferen kan je zowel uit de hand doen, als vanaf een statief of rijstzak. Het grote voordeel van een statief of rijstzak is dat je camera minder last van trillingen heeft en je foto daardoor minder last heeft van bewegingsonscherpte. Welke mogelijkheden er allemaal zijn leg ik hieronder uit.

2.3.1 Het gebruik van een eenbeen statief

Een eenbeenstatief is ideaal als je veel op pad gaat. Het gewicht is erg laag waardoor je het statief makkelijk mee kan nemen (je gooit hem zo op je schouder). Daarnaast zorgt een eenbeenstatief voor een basis stabiliteit tijdens het fotograferen van vogels. Wanneer je in actie wilt komen zet je het eenbeenstatief op de grond waarna je zelf de camera en lens blijft vasthouden. Door het eenbeenstatief valt het gewicht weg (leunt op het statief) en daarmee worden ook de eerste trillingen weggenomen. Je flexibiliteit blijft omdat je van links naar rechts kan draaien, afhankelijk hoe je onderwerp zich beweegt. Naar boven en naar beneden is helaas wel wat lastiger, maar hiervoor zijn goede statiefkoppen te koop, zoals de Really Right Stuff MH-01.

2.3.2 Het gebruik van een driepoot statief

Wil je meer stabiliteit dan met een eenbeen statief en wil je niet constant je camera vasthouden? Ga dan voor een driebeen (ookwel tripod genoemd). Dit type statief maakt, zoals de naam al aangeeft, gebruik van drie poten waardoor het statief op zichzelf overeind kan blijven staan. Dit is ideaal als je wat langer op een plek blijft staan (denk bijvoorbeeld aan een vogelhut). Het nadeel is alleen dat de statieven over het algemeen wat zwaarder zijn waardoor je wat meer gewicht moet meeslepen.

2.3.3 Het gebruik van een schommelkop

Maak je gebruik van een lange telelens? Dan is een schommelkop echt iets voor jou! Schommelkoppen zijn namelijk speciaal ontwikkeld voor het gebruik van lange telelenzen en zorgen ervoor dat je de kop zonder enige moeite 360 graden kan draaien. Hierdoor wordt het ‘pannen’ (van links naar rechts bewegen van de lens) en omhoog of omlaag bewegen van de lens zeer eenvoudig. Ideaal als je bijvoorbeeld een vogel wilt volgen in zijn vlucht. Daarnaast kan je het gewicht van je camera + telelens goed verdelen waardoor de schommelkop altijd in een neutrale waterpas stand valt wanneer je de camera los laat.

Wil je meer over schommelkoppen weten? Lees dan mijn uitgebreide artikel over schommelkoppen.

2.3.4 Het gebruik van een grondplaat

Vogel foto’s met een laag standpunt geven een andere dynamiek aan de foto. Je komt namelijk oog in oog met de vogel te staan in zijn natuurlijke omgeving. Om dit soort foto’s te maken kan je gebruik maken van een zogenaamde grondplaat. Dit is een holle plaat (best vergelijkbaar met een koekenpan) waarop je een statiefkop of schommelkop kan monteren. Hierdoor zit je super laag bij de grond, maar heb je nog steeds de mogelijkheid om je lens alle kanten op de bewegen. Zelf heb ik een Caruba GP-2 groundplate waarop ik eenvoudig mijn Wimberley schommelkop kan monteren.

Onderstaande foto laat zien wat er met je onderwerp gebeurd als je extra laag op de grond gaat zitten. Je scherpte diepte loopt mooi weg en ook het onderwerp krijg een andere dimensie. De kijker wordt direct naar het onderwerp getrokken en het is een vogelfoto die anders is dan anderen.

188mm | 1/2500 | f/4 | ISO 400

2.3.5 Het gebruik van een rijstzak

Ben je op zoek naar een universele oplossing voor als je laag bij de grond wilt fotograferen, uit een auto wilt fotograferen, of vanaf een tafeltje in een vogelhut? Kijk dan eens naar een rijstzak. Dit is een speciale zak die je kan vullen met bv rijst (vandaar de naam) waarop je je camera kan laten rusten. Dit zorgt ervoor dat je camera plus lens een stabiele basis hebben, zonder dat ze direct in contact staan met de grond, het raam of de tafel. Zelf gebruik ik een Rijstzak V-shape Lang rijstzak, die ik zowel in de auto als in een vogelhut gebruik. Daarnaast vul ik mijn rijstzakken niet met rijst maar met mais-granulaat. Als rijst namelijk nat wordt kan het nogal gaan stinken. Mais granulaat wordt o.a. voor konijnenhokken gebruikt en neemt goed vocht op en stinkt niet. Daarnaast is het ook nog eens een stuk lichter waardoor je minder gewicht mee hoeft te nemen.

2.4 Gebruik een goede verrekijker voor het kijken van vogels

Een handige tip die ik je mee kan geven op het gebied van apparatuur is het gebruik van een verrekijker. Met een verrekijker heb je namelijk meer zicht dan met een camera (je gebruikt immers 2 ogen in van plaats één) waardoor je sneller vogels kan spotten. Zelf heb ik altijd een verrekijker bij mij als ik vogels ga fotograferen. Zo zie ik namelijk van afstand al waar de juiste vogels zitten en kan ik op tijd klaar staan met mijn camera wanneer het vogeltje binnen bereik komt. Maar wat is een goede verrekijker? Je kan het zo gek maken als je wilt. Een basis verrekijker koop je al voor een paar tientjes, maar wil je een goede, dan zit je al snel op een paar honderd euro. Zelf maak ik gebruik van een Vortex Diamondback 10×42. Deze kan ik iedereen van harte aanbevelen omdat hij niet al te duur is (zo'n €230) en een zeer goede beeldkwaliteit levert. Wil je meer over verrekijkers weten? Lees dan mijn uitgebreide artikel over ‘Welke verrekijker past bij mij?‘

2.5 Beste vogel apps

Naast bovenstaande apparatuur en handige accessoires gebruik ikzelf ook altijd meerdere vogel apps. Dit om mijn gehoor te trainen waardoor ik vogels sneller kan herkennen. Daarnaast hou ik ook bij welke vogels ik heb gezien, gewoon omdat ik dit leuk vind om te doen. Omdat er inmiddels tientallen vogel apps op de markt zijn heb ik hieronder de drie beste vogel apps voor je op een rijtje gezet. Zelf gebruik ik alle drie de apps, al moet ik zeggen dat ik nu voornamelijk de Merlin Bird ID app gebruik.

Vraag: heb je zelf een goede App tip voor mij en andere lezers? Laat dan onderaan deze pagina een berichtje achter!

2.6 De juiste kleding

Als je vogels gaat fotograferen is het belangrijk om na te denken over welke kleding je aandoet. Vogels zien immers meer kleuren dan mensen! Mijn advies is dan ook om opvallende kleuren te vermijden. Kies bijvoorbeeld voor een zwarte of groene jas, zodat je minder snel opvalt. Daarnaast is het handig om te kiezen voor kleding die waterafstotend is. Zo blijf je droog en comfortabel, zelfs als je een regenbui op je kop krijgt. Uiteraard kan je ook in camouflage op pad gaan, maar dit is niet per se nodig. Het kan alleen wel helpen om minder snel op te vallen als je bijvoorbeeld in het bos loopt. Ben je op zoek naar goede en warme kleding? Neem dan eens een kijkje bij Decathlon. Mijn ervaring is dat zij goede jassen & broeken hebben voor een prima prijs. Een andere goede optie is de kleding van Stealth Gear.

3. De juiste instellingen voor het fotograferen van vogels

De grootste uitdaging van het fotograferen van vogels is om ze scherp op de foto te krijgen. Het gebruik van de juiste instellingen is hierbij van groot belang. Hieronder zal ik per onderdeel uitleggen welke instellingen ikzelf gebruik in verschillende situaties.

3.1 Vogelfotografie: camerastand

Spiegelreflexcamera’s hebben diverse voorkeuze standen waarmee de instellingen van diafragma en sluitertijd worden ingesteld. De bekendste standen zijn de automatische stand (AUTO bij zowel Canon als Nikon), de sluitertijdstand (Tv bij Canon en S bij Nikon), de diafragmastand (Av bij Canon en A bij Nikon) en de M stand (bij Canon en Nikon is deze benaming gelijk aan elkaar). Welke stand je gebruikt bij het fotograferen van vogels is afhankelijk van het onderwerp. Zit je onderwerp stil en wil je graag mooie portretten fotograferen? Dan kan je prima in de diafragmastand werken, met een groot diafragma van bijvoorbeeld f/2.8 of f/4.0. Hierdoor krijg je de vogel mooi scherp op beeld met een wazige achtergrond. Wil je echter vliegende vogels fotograferen? Dan raad ik je aan om in de sluitertijdstand te gaan werken. Hierdoor heb je controle over de snelheid waarmee een foto vastgelegd wordt waardoor je de vogel in het beeld kan bevriezen. Wil je zowel controle hebben over de snelheid, als het diafragma? Werk dan in de handmatige M stand.

3.2 Vogelfotografie: sluitertijd

Welke sluitertijd je het beste kan gebruiken bij het vastleggen van vogels is afhankelijk van het moment. Zit een vogel stil en heb je weinig licht? Dan kan je best een sluitertijd van 1/250e gebruiken. Wil je echter een vogel in vlucht vastleggen? Dan zit je eerder op een sluitertijd van 1/500e of 1/1000e. Wil je echt actie vastleggen? Gebruik dan een sluitertijd van minimaal 1/1600e. Daarnaast kan ik je echt aanraden om met de sluitertijd te gaan experimenteren. Het gebruik van lagere sluitertijden kan namelijk ook creatieve beelden opleveren doordat je beweging vastlegt in je foto.

300mm | 1/2500 | f/4 | ISO 500

3.3 Vogelfotografie: diafragma

Om een vogel vast te leggen met een onscherpe achtergrond heb je een groot diafragma nodig. Denk bijvoorbeeld aan een diafragma van f/2.8 of f/4. Het nadeel van een groot diafragma, zoals f/2.8, is alleen dat je soms net niet beide ogen van de vogel scherp op de foto krijgt. Om deze reden kan je bij het maken van portretten het diafragma net iets opkrikken naar bijvoorbeeld f/4. Wil je een vogel in actie vastleggen? Dan gebruik ik zelf meestal een diafragma van f/5.6 of f/7.1. Dankzij dit diafragma heb je net wat meer scherpte diepte bereik waardoor je een vogel van kop tot teen kan vastleggen (uiteraard afhankelijk van de grootte van de vogel).

3.4 Vogelfotografie: autofocus

De autofocus van je camera heeft diverse standen. Zo kan je ervoor kiezen om eenmalig scherp te stellen (AF-S bij Nikon / One shot bij Canon) of je kan ervoor kiezen om continue scherp te stellen (AF-C bij Nikon / AI servo bij Canon). Deze laatste, continue scherpstelling, is hetgeen dat je bij het fotograferen van vogels moet gebruiken. Vogels zitten namelijk niet stil en je wilt dan ook dat je camera constant scherp blijft stellen, ongeacht wat het onderwerp doet.

3.5 Vogelfotografie: aantal beelden per seconde

Hoeveel foto’s je camera achter elkaar kan maken en kan wegschrijven op je geheugenkaart is afhankelijk van je camera. Bij het fotograferen van vogels is het van belang dat je camera zo snel mogelijk is, en dus zoveel mogelijk beelden achter elkaar kan maken. Vogels bewegen namelijk super snel (zelf zo snel dat je het soms niet met het blote oog kan zien) en daarom telt ieder moment. Standaard staan camera’s ingesteld om per keer 1 foto te maken. Maar voor het fotograferen van vogels is het dus slim om de camera in de sportstand (continu stand) te zetten. Bij Canon spiegelreflexcamera’s kan je dit instellen bij ‘Drive’. Bij Nikon spiegelreflexcamera’s heet deze instelling ‘Ch’ dat staat voor ‘Continue High Speed’. Heb je dit eenmaal ingesteld, en hou je de sluiterknop ingedrukt? Dan blijft de camera foto’s maken totdat de buffer of het geheugenkaartje vol zit.

3.6 Vogelfotografie: ISO waarden

Door de ISO waarden aan te passen in je camera kan je de hoeveelheid licht dat op je sensor valt controleren. Des te hoger de ISO waarden, des te meer licht er binnen kan komen en des te hogere sluitertijden je kan gebruiken. Een hogere ISO waarde heeft alleen als nadeel dat je meer ruis (korrels) in je foto krijgt. Zelf heb ik bij het fotograferen van vogels mijn ISO waarden altijd op automatisch staan. Op deze manier zorgt de camera er zelf voor dat de juiste ISO waarden ingesteld worden om te voldoen aan de sluitertijd en het diafragma van de lens. En hiermee zorg je er dus voor dat je foto niet onder- of overbelicht is.

500mm | 1/250 | f/4 | ISO 200

3.7 Vogelfotografie: belichtingscompensatie

Bij het fotograferen van vogels wil je in sommige gevallen de belichting ietwat compenseren. Denk bijvoorbeeld aan het fotograferen van vogels in de lucht. De belichtingsmeter van je camera zal in dit geval de belichting van de foto baseren op de blauwe lucht aangezien deze het meeste aanwezig is. Het gevolg is alleen dat je vogels erg donker op de foto staan. In dit geval kan je het beste je camera compenseren en dus meer licht binnenlaten dan je camera zelf zou denken. Dit noemen we overbelichten. Hoe je dit instelt verschilt echt per camera en mijn advies is om dit even op te zoeken in je handleiding van je camera. Zelf fotografeer ik altijd in de RAW stand wat betekent dat er grote ruwe bestanden worden weggeschreven op mijn geheugenkaart. Het grote voordeel van deze RAW bestanden is dat ik achteraf, op mijn computer, de belichting nog goed kan compenseren. Ideaal voor als ik even niet goed opgelet heb en de verkeerde belichting heb ingesteld!

4. Standpunt en compositie bij vogelfotografie

Uiteraard kan je een vogel strak in het midden op de foto zetten. En is de foto goed scherp, dan kan ik mij voorstellen dat je er super blij mee bent. Maar wil je een foto die net wat meer opvalt? Dan is het verstandig om goed te kijken naar je standpunt en compositie. Hieronder geef ik een aantal tips met betrekking tot het standpunt en de compositie.

4.1 Standpunt bij vogelfotografie

Bij het fotograferen van vogels kan je goed spelen met het standpunt waarop je de foto maakt. Als het vliegende vogels betreft is het weliswaar wat lastiger, maar zit de vogel stil, of loopt hij over de grond, dan heb je meerdere mogelijkheden. Je kan uiteraard staand (lees, van zo’n anderhalve meter) de foto maken, maar probeer eens op ooghoogte met de vogel te komen. Dit geeft een andere dynamiek aan de foto waardoor de vogel veel beter tot zijn recht komt. Als een vogel bijvoorbeeld over de grond loopt, probeer dan zo laag mogelijk bij de grond te komen. Op deze manier ben je op ooghoogte met de vogel en zal de foto er compleet anders uitzien dan wanneer je deze vanaf bijvoorbeeld 1,5 meter hoogte maakt.

280mm | 1/2500 | f/5.6 | ISO 400

Daarnaast probeer ik zelf altijd rekening te houden met de achtergrond. Is er een knalblauwe lucht? Kijk dan of je op een andere plek kan gaan staan zodat je achtergrond anders wordt. Denk bijvoorbeeld aan een wolk of boom die meer contrast in je achtergrond zal geven. Zo heb ik onderstaande foto van een ijsvogel gemaakt vanuit een vogelhut. De vogel zat boven mij in een boom en ik had te maken met een knallende lucht. Door net wat meer door mijn knieën te gaan, kon ik ervoor zorgen dat ik takken op de achtergrond kreeg wat de foto meer contrast gaf.

300mm | 1/1000 | f/4 | ISO 640

4.2 Compositie bij vogelfotografie

Bij het fotograferen van vogels maak je veel gebruik van de scherpstelpunten van je camera. Je wilt immers dat je onderwerp super scherp op de foto komt (tip: stel altijd scherp op de ogen). Maar omdat je veel gebruik maakt van scherpstelpunten, en dit meestal het middelste scherpstelpunt is, staat het onderwerp vaak ook in het midden. En wil je dat je foto er net wat meer uitspringt? Dan is het verstandig om te gaan spelen met de compositie. Gelukkig kan dit heel eenvoudig achteraf op de computer (hieronder geef ik wat voorbeelden). Daarnaast is een foto waarbij de vogel in het midden staat ook echt niet erg. Het midden kan namelijk goed gebruikt worden om de symmetrie van een beeld vast te leggen. Onderstaande foto is hiervan een voorbeeld.

400mm | 1/1250 | f/5.6 | ISO 160

Een veel gebruikte methode bij het maken van een compositie is de guldensnede. Deze methode verdeeld het beeld in verschillende vlakken waardoor er een ruimtelijk effect ontstaat. Zelf gebruik ik deze methode veel en zelfs bij het fotograferen hou ik hier al rekening mee. Zo probeer ik ruimte te houden in mijn foto voor de omgeving waarin de vogel leeft. Op deze manier betrek ik de omgeving van de vogel in de foto. Ik gebruik in dit soort gevallen dan ook niet het middelste scherpstelpunt, maar juist een scherpstelpunt dat in een van de hoeken van de foto zit. Zo heb ik meer beeld vastgelegd en kan ik in de nabewerking nog meer spelen met de ruimte.

300mm | 1/1000 | f/4.5 | ISO 400

Hieronder heb ik dezelfde foto geplaatst, maar dan met de beeldverdeling volgens de gulden snede methode.

Naast de gulden snede kan je bij het fotograferen van vogels ook goed gebruik maken van lijnenspellen. Veel vogels zitten namelijk op takken en deze takken kan je gebruiken om het beeld in verschillende vakken in te delen. Onderstaande foto is hiervan een voorbeeld. De ijsvogel zit op een tak die ik diagonaal in beeld heb gezet. Dit zorgt ervoor dat er net wat meer actie in de foto komt. Daarnaast gaat je oog meteen naar het onderwerp.

500mm | 1/2500 | f/4.5 | ISO 1600

5. Waar kan je vogels fotograferen

In Nederland zijn er meer dan 500 verschillende vogelsoorten. Zo zijn er algemene soorten die het hele jaar door te zien zijn, maar ook soorten die op doorreis zijn. Dit zijn de zogenaamde trekvogels die ons land graag bezoeken dankzij de vele weilanden en natuurgebieden met veel water. Een aantal plekken waar je vogels goed kan fotograferen leg ik hieronder uit. Wil je graag buiten Nederland vogels fotograferen? Lees dan eens mijn artikel over Helgoland.

5.1 Thuis vogels fotograferen

Een van de beste plekken om vogels te fotograferen is toch wel thuis. Het is namelijk een plek waar je veel bent en waar je goed kan voeren. Zelf voer ik (vooral in de winter) veel in mijn tuin waardoor er inmiddels vele soorten te vinden zijn. Hierdoor kan ik veel oefenen op het maken van foto’s. Denk aan de portretten als ze op een voederhuisje zitten, maar ook actiefoto’s wanneer ze wegvliegen. Mijn advies is dan ook om goed te voeren (haal hiervoor uiteraard wel het juiste vogelvoer) en oefen zoveel als je kan. En als je bijvoorbeeld een voedernetje in een boom hangt kan je mooi oefenen met een natuurlijke achtergrond. Mensen hoeven niet eens te weten dat de foto in je achtertuin gemaakt is! Onderstaande foto is een voorbeeld. Hier heb ik expres wel een foto van een vogel bij een voedernet, maar ik had de vogel uiteraard ook vast kunnen leggen op een tak ernaast.

Tip: Neem eens een kijkje naar deze nestkasten of deze voedersystemen. Hiermee kan je meer vogels naar je tuin halen.

500mm | 1/400 | f/4 | ISO 250

5.2 Vogels vanuit een auto fotograferen

Aangezien vogels erg schuw zijn is het verstandig om je goed te verstoppen. En een van de beste plekken waarin je je kan verstoppen is je auto. Vogels zijn namelijk gewend aan auto’s en ze zullen er dan ook niet van opkijken als er ergens een auto geparkeerd staat. Zelf gebruik ik de auto heel veel als ik roofvogels ga fotograferen. Roofvogels zijn namelijk heel erg schuw en met de auto kan ik een stuk dichterbij komen. Tip: maak gebruik van een goede rijstzak waarop je je camera plus lens kan neerleggen. Dit zorgt ervoor dat zowel je apparatuur als auto geen schade oploopt. Daarnaast kan je een stuk sneller (en gestabiliseerd) van links naar rechts bewegen.

300mm | 1/2000 | f/4 | ISO 1600

5.3 Vogels vanuit een vogelhut fotograferen

Nederland telt veel natuurgebieden en in veel van deze natuurgebieden zijn zogenaamde vogelhutten te vinden. Dit zijn houten huisjes vanwaar je een mooi uitzicht hebt op bijvoorbeeld een vogelplas. Het grote voordeel is dat de vogels je niet goed zien en dat jij daardoor in alle rust kan fotograferen. Ook hier is het verstandig om een goede rijstzak mee naar toe te nemen zodat je ook hier gestabiliseerd kan fotograferen. In veel vogelhutten zijn namelijk tafeltjes te vinden voor de ramen waarop je je apparatuur kan neerleggen. Naast de vogelhutten in natuurgebieden zijn er ook veel particulieren met vogelhutten. Deze kan je tegen een betaling voor een dag huren waarna je exclusief toegang hebt tot bepaalde vogelsoorten. Één van Nederlands bekendste verhuurder van vogelhutten is Han Bouwmeester.

5.4 Beste vogelgebieden in Nederland

Zoals hierboven genoemd telt Nederland vele natuurgebieden. Maar welke gebieden zijn nou het beste om vogels te fotograferen? Hieronder vind je mijn top 3. Daarnaast kan ik je zeker aanraden om eens op waarneming.nl te kijken. Hier worden alle vogelsoorten gemeld en zie je ook in welke gebieden de vogels gespot zijn.

5.4.1 De Oostvaardersplassen

Een van mijn favoriete plekken is toch wel de Oostvaardersplassen. Het is een groot natuurgebied met diverse vogelhutten. Zo kom je hier ganzen, zwanen, eenden, reigers, ijsvogels en zelfs (als je geluk hebt) de zeearend tegen. Een van de bekendste plekken in de Oostvaardersplassen is de vogelhut ‘Poelruiter’. Hier heb ik zelf al meerdere malen de ijsvogel gezien. Daarnaast ben ik ook veel te vinden bij de vogelhut ‘De grote zilverreiger’ aangezien hier in de winter de baardmannen te zien zijn. Wil je alle hutten bij de Oostvaardersplassen zien? Kijk dan even op vogelkijkhut.nl of lees mijn Oostvaardersplassen artikel. 



500mm | 1/2000 | f/6.3 | ISO 1250

5.4.2 Arkemheen

Arkemheen is een poldergebied in het midden van het land, in de buurt van Nijkerk. Het is een groot gebied waar je goed met de auto doorheen kan rijden. Het grote voordeel is dat je hier ook langs de weg kan parkeren omdat er weinig verkeer is. Daarnaast zitten er veel roofvogels (denk aan valkjes en buizerds) die vooral in de winter goed vast te leggen zijn. Daarnaast zijn er bij het stoomgemaal ook veel watervogels te vinden zoals de grutto. Wil je meer weten? Lees dan mijn artikel over Arkemheen.

500mm | 1/800 | f/4 | ISO 320

5.4.3 Texel

Texel is een van de bekendste vogelgebieden in Nederland. Van over de hele wereld komen vogelaars speciaal naar ons land om hier vogels te zien en te fotograferen. Vooral de watervogels, zoals de lepelaars, kluten, de grote stern en dwegsterns, zijn zeer populair om te fotograferen. Daarnaast is Texel zo geliefd omdat er veel vogels een stop maken wanneer ze naar het zuiden trekken. Hierdoor zijn er echt honderden soorten te spotten. Wil je zelf naar Texel? Pak dan de veerboot vanaf Den Helder. De eerste boot gaat al om 06:30 en de laatste kan je 21:30 terug pakken. Hierdoor is Texel ook zeker goed bereikbaar voor als je maar één dagje op en neer wilt. Wil je weten welke vogelsoorten er op dit moment te vinden zijn? Kijk dan even bij het Texelse Vogel Informatiecentrum.

300mm | 1/2000 | f/4 | ISO 640

Extra tip 1: Wil je meer vogelgebieden ontdekken waar je vogels kan spotten en kan fotograferen? Neem dan eens een kijkje in de vogelgids ‘De 101 mooiste vogelkijkgebieden’ van Ger Meesters. Hierin worden meer dan 100 vogelgebieden goed beschreven, inclusief wandelroutes en lijsten van voorkomende vogels. Het is een boekje dat bij mij standaard in mijn cameratas zit!

Extra tip 2: Wil je graag vogels in het buitenland fotograferen, maar heb je geen idee hoe je dit het beste kan aanvliegen? Kijk dan eens naar de vogelreizen van SNP natuurreizen. Dit zijn volledig georganiseerde reizen waarmee je veel vogels kan zien onder begeleiding van een gids. Onbezorgd vogels fotograferen!

6. Populaire vogels om te fotograferen

Zoals eerder genoemd telt Nederland meer dan 500 vogelsoorten. Maar hoe krijg je nu die ene vogel goed op de foto? Hiervoor heb ik een aantal praktische tips. Zo kan ik je aanraden om je goed te verdiepen in het gedrag van de vogel. Iedere vogelsoort is immers anders. Wanneer is de soort in Nederland te vinden, wat is zijn leefgebied (in bomen of bijvoorbeeld op de grond) en wat eet hij precies (insecten, zaden, etc). Hoe meer je weet, des te beter je de omgeving van de vogel kan identificeren en des te groter de kans dat je hem ziet en daardoor kan fotograferen. Tip: wil je meer over het gedrag van een vogel weten? Maak dan gebruik van een vogelgids. De vogelgids van de ANWB kan ik je van harte aanbevelen. Hier staan alle Europese soorten in inclusief een uitgebreide beschrijving van het gedrag.

Hieronder vind je mijn top 3 vogels die ik zelf graag fotografeer. Daarnaast kan ik je zeker aanraden om eens op waarneming.nl te kijken. Hier worden alle vogelsoorten gemeld en als je gebruik maakt van de kaart kan je zien waar de soort zit die jij zelf wilt fotograferen.

6.1 IJsvogels fotograferen

De IJsvogel is één van Nederlands populairste vogel om vast te leggen. Ook bij mij staat deze vogel op plek 1 dankzij zijn felle kleuren en het feit dat hij visjes vangt. Wil je een IJsvogel fotograferen dan kan ik je aanraden om vroeg op pad te gaan. Je vindt ze in natuurgebieden met veel water (zoals bij de Lepelaarsplassen vanuit de Lepelaarhut) en omdat ijsvogels vis eten zal je ze veelal op een tak boven het water vinden. Daarnaast moet het niet al te hard waaien omdat ze in het water hun prooi (bijvoorbeeld stekelbaarsjes) zoeken. Waait het erg hard? Dan zijn er teveel golven op het water en kan de ijsvogel zijn prooi niet zien. Het gevolg is dat hij dan meer de bossen intrekt om te vissen boven de slootjes. Verder is het goed om te weten dat ijsvogels een vast patroon hebben. Ze gaan van tak naar tak en zullen op iedere plek proberen te vissen. Het is dan ook van belang dat je geduldig wacht. Het kan namelijk wel even duren voordat je er eentje voor je camera krijgt. Wil je meer tips over het fotograferen van ijsvogels? Lees dan mijn uitgebreide artikel over ‘IJsvogels fotograferen‘.

500mm | 1/2500 | f/4.5 | ISO 2500

6.2 Torenvalken fotograferen

De Torenvalk is net zoals de buizerd een algemene Nederlandse roofvogel. Dit betekent dat de vogel het hele jaar in ons land te vinden is in zowel natuurgebieden als stedelijke gebieden. Zelf vind ik de torenvalk een geweldig mooie vogel om vast te leggen dankzij de rustige kleuren in combinatie met het mooie lijnenspel van de vleugels. Zelf ga ik vaak Arkemheen in op zoek naar deze vogelsoort. Hier zijn namelijk meerdere nestkasten geplaatst waardoor er ook meerdere torenvalken te vinden zijn. Verder is het goed om te weten dat torenvalken vaak in een vast gebied jagen. Kom dus wat vaker terug naar een natuurgebied waar je een torenvalk hebt gezien en onderzoek zijn jachtgebied. Hierdoor is de kans groter dat je de torenvalk vaker tegenkomt met mooie foto’s als resultaat! Wil je meer tips over het fotograferen van torenvalken? Lees dan mijn uitgebreide artikel over ‘Torenvalken fotograferen‘.

300mm | 1/500 | f/4.5 | ISO 1600

6.3 Baardmannen fotograferen

De Baardman is een zogenaamde rietvogel en het mannetje kenmerkt zich met de karakteristieke bakkebaarden (vandaar de naam). Het mooie aan deze vogel is dat ze in de zomer en winter verschillende eetpatronen hebben. Zo eten baardmannen in de zomer insecten zoals muggen, spinnen en libellen. In de winter passen ze hun eetgedrag aan doordat er geen insecten te vinden zijn. Ze schakelen over op riethalmen waardoor ze juist in de winter zeer goed te fotograferen zijn. Ze komen namelijk met complete groepen uit het riet naar boven (naar de riethalmen) waardoor je ze goed kan fotograferen. Zelf vind ik de kleuren van de vogels in combinatie met de kleuren van de rietstengels geweldig. Wil jij baardmannen fotograferen? Dan kan ik je aanraden om naar de Oostvaardersplassen te gaan. Hier zit namelijk de grootste populatie baardmannen van Nederland. Tip: Ga niet al te vroeg op pad. Baardmannen wachten in de winter namelijk tot het dauw uit het riet verdampt is. Kom je te vroeg, dan is de kans groot dat het nog te koud is en dat de baardmannen nog diep in het riet zitten. Wil je meer tips over het fotograferen van baardmannetjes? Lees dan mijn uitgebreide artikel over ‘Baardmannetjes fotograferen‘.

500mm | 1/2000 | f/7.1 | ISO 640

7. Afsluiting

Dit was mijn gehele uitleg omtrent het fotograferen van vogels. Ik hoop dat je er veel aan hebt gehad en dat het je helpt bij het maken van (nog) betere foto’s van vogels. Mocht je nog vragen of opmerkingen hebben? Laat dan hieronder een reactie achter. Ik zal deze dan zo snel mogelijk beantwoorden. Wil je nog meer weten over vogelfotografie? Dan kan ik je het ‘Praktijkboek Vogelfotografie‘ van harte aanbevelen. Dit is een boek met 15 hoofdstukken waardoor je je nog meer in vogelfotografie kan verdiepen. Tenslotte wens ik je veel succes en plezier met het fotograferen van vogels!

Volg jij mij al op Instagram?